Podsumowanie projektu Flor Natur Silesia etap I

Pod koniec 2017 roku w Śląskim Ogrodzie Botanicznym zakończyła się realizacja trwającego trzy lata projektu FlorNatur Silesia etap I. Dotyczył on czynnej ochrony muraw kserotermicznych - siedlisk o dużej bioróżnorodności, cennych przyrodniczo, silnie zagrożonych wskutek zaniechania użytkowania (koszenia, wypasu). Głównym celem projektu była ochrona muraw kserotermicznych na poziomie gatunkowym poprzez długoterminową ochronę nasion wybranych 14 gatunków roślin kserotermicznych (o statusie zagrożenia EN - zagrożony oraz VU - narażony, wg. Czerwonej Listy województwa śląskiego) z 36 stanowisk zlokalizowanych w granicach województwa śląskiego oraz 28 gatunków siedliskotwórczych (o statusie NT lub niższym, wg Czerwonej Listy roślin województwa śląskiego), istotnych dla prawidłowego funkcjonowania muraw. Projekt przewidywał również usługę zbioru nasion oraz usługę przygotowania nasion do przechowywania a także zakup niezbędnego sprzętu laboratoryjnego, m in. komory z przepływem laminarnym, miniszklarni a także lamp LED do doświetlania siewek.

Zbiór nasion odbył się według międzynarodowych wytycznych, zamieszczonych w „Podręczniku zbioru nasion gatunków dziko rosnących” opracowanym przez ENSCONET (Europejska Sieć Ochrony Nasion Roślin Rodzimych, 2009) oraz zamieszczonych na stronie Millennium Seed Bank. Zgodnie z założeniami, zebrano łącznie 36 próbek nasion roślin rzadkich  oraz 28 próbek nasion gatunków NT i o niższym statusie.

Na stanowiskach gatunków rzadkich i chronionych (EN lub UV) przed zbiorem nasion sporządzano dokładną dokumentacją obejmującą charakterystykę roślinności oraz warunków abiotycznych. Obecnie nasiona są przechowywane w Śląskim Banku Nasion w Mikołowie w temperaturze - 35°C. Niska temperatura wydłuża żywotność diaspor, dzięki czemu materiał genetyczny, jaki znajduje się w nasionach, może być aktywny przez wiele lat. Niska temperatura hamuje też aktywność mikroorganizmów obecnych na powierzchni nasion i larw owadzich znajdujących się w ich wnętrzu. Nasiona z banku mogą być w przyszłości wykorzystane jako materiał siewny w momencie wyginięcia gatunku na stanowiskach naturalnych lub do wzmocnienia słabnących populacji czy odtwarzania siedlisk.

Przed wprowadzeniem do banku, nasiona zostały oczyszczone, wysuszone, a następnie poddane testom mającym na celu określenie ich żywotności oraz najlepszego sposobu przełamywania spoczynku.

W ramach projektu zebarno nasiona m. in.:

• Campanula sibirica L.
• Cirsium acaule Scop.
• Gentianella germanica (Willd.) Börner
• Inula salicina L.
• Anemone sylvestris L.
• Koeleria macrantha (Ledeb.) Schult.
• Saxifraga tridactylites L.
• Gentianella ciliata (L.) Borkh.
• Gentiana cruciata L.
• Silene otites (L.) Wibel
• Crepis praemorsa (L.) Tausch

Poniżej znajdują się zdjecia nasion zebranych w ramach projektu oraz zdjecia zrobione w trakcie testów kiełkowania (fot. Katarzyna Galej-Ciwiś).

nasiono Thessium linophyllon

 owoc Cirsium acaule - przed zbiorem nasion    

(fot. Magdalena Maślak)