Zioła 2

Pierwiosnek lekarski

Opis rośliny i występowanie

Występuje na obszarze Europy i Azji. W Polsce porasta suche łąki i widne zarośla, a także parki oraz lasy grądowe.

Z korzenia, w postaci kłącza, wyrasta rozeta podłużnie jajowatych liści, od dołu owłosionych kutnerowato. Podobnie owłosiony jest pęd kwiatowy i kielichy złocistożółtych kwiatów, rozłożonych promieniście.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Surowcem są kwiaty i korzenie zbierane od marca do maja. Korzenie zbiera się jednak wyłącznie z upraw.

Działanie, zastosowanie

Działanie moczopędne i przeciwzapalne zioła wykorzystywane jest w schorzeniach układu pokarmowego i moczowego. Może być także stosowany jako środek wykrztuśny. Wykazuje nieznacznie działanie napotne i uspokajające.

 

Nawłoć późna

Opis rośliny i występowanie

Gatunek pochodzący z Ameryki Północnej, został sprowadzony do Europy jako roślina ozdobna. W Polsce uznawana za gatunek inwazyjny. Pospolita na terenie całego kraju, porasta nieużytki, ugory, siedliska ruderalne i synantropijne, jak również brzegi rzek.

Roślina wysoka, osiągająca do 160 cm, o długiej, krótko owłosionej łodydze. Liście lancetowate, ostro piłkowane i zaostrzone. Kwiaty żółte, drobne, skupione w szypułkowe koszyczki, a te z kolei zebrane w jednostronne, wiechowate kwiatostany. Owoc dojrzewa w postaci niełupki z puchem kielichowym.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Surowiec leczniczy stanowi ziele nawłoci, której górne części łodyg ścinane są latem.

Działanie, zastosowanie

Nawłoć ma szerokie zastosowanie w schorzeniach układu moczowego, między innymi w stanach zapalnych i przy kamicy nerkowej. Działa moczopędnie, pobudza przemianę materii, odtruwa organizm. Stosowana zewnętrznie służy do płukania jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych oraz w postaci okładów na trudno gojące się rany.

 

Bez czarny

Opis rośliny i występowanie

Krzew występujący w Europie i środkowozachodniej Azji, w Polsce jest bardzo pospolity, porasta zarośla, parki, lasy, zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne, a także stanowiska ruderalne i antropogeniczne.

Bez czarny dorasta 5 m wysokości, liście nieparzysto pierzastosieczne posiadają 5-7 eliptycznych, ostro zakończonych listków. Białe kwiaty zebrane są w baldachy. Owoce, również w baldachach, są czarne, kuliste, bardzo podobne do jagody.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Do celów leczniczych zbiera się rozkwitające w czerwcu kwiatostany, a owoce ścina się po dojrzeniu w sierpniu.

Działanie, zastosowanie

Bez czarny działa napotnie, moczopędnie i przeczyszczająco. Stosowany jest również jako lek przeciwzapalny, odtruwający i usuwający z organizmu szkodliwe produkty przemiany materii.

 

Sosna zwyczajna

Opis rośliny i występowanie

Gatunek występuje w Europie i północnej części Azji. W Polsce jest najbardziej popularnym gatunkiem lasotwórczym.

Sosna to drzewo iglaste sięgające 40 m wysokości. Czerwonożółta kora łuszczy się w górnej części pnia. Liście w postaci sztywnych, kłujących igieł mają długość 4-5 cm i umieszczone są po dwa w krótkich pędach. Szerokostożkowe szyszki dojrzewają pojedynczo.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Surowcem leczniczym są zrywane pod koniec zimy pąki lub młode pędy zrywane wiosną.

Działanie, zastosowanie

Sosna ma działanie przeciwzapalne, napotne, wykrztuśne. Sosowana jest w chorobach górnych dróg oddechowych oraz zewnętrznie, do kąpieli przy bólach stawów i mięśni.

 

Wierzba biała

Opis rośliny i występowanie

Wierzba biała występuje w Europie, Azji i północnej Afryce. W Polsce ten pospolity gatunek rośnie nad brzegami rzek, stawów i przy rowach, na niżu i w niższych partiach gór

Drzewo dorastające do 25 m wysokości ma gładką, ciemnoszarą korę, wąskie, lancetowate liście o drobno piłkowanych brzegach. Kwiaty zebrane w kwiatostany nazywamy kotkami lub baziami. Owoc występuje w postaci torebki.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Do celów leczniczych stosuję się korę pozyskiwaną z młodych pędów wczesną wiosną, zanim pojawią się liście.

Działanie, zastosowanie

Wierzba działa przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i przeciwbólowo. Stosowana jest przy przeziębieniu, grypie i migrenie. Dodawana może być również do kąpieli w celu ograniczenia nadmiernej potliwości.

 

Malina właściwa

Opis rośliny i występowanie

Malina rośnie w strefie umiarkowanej Europy i Azji. W Polsce w stanie dzikim występuje zarówno na niżu, jak i na terenach górskich. Porasta lasy, zarośla i zręby. Krzew dorasta do 200 cm wysokości. Pędy pokrywają drobne kolce. Liście są złożone nieparzyście z 3-7 pierzastych listków, które są białe od spodu, ostre na końcach i jajowate w kształcie. Białe kwiaty tworzą grona. Owoce w postaci soczystych pestkowców zbierają się w owoc zbiorowy.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Surowcem leczniczym są młode liście oraz owoce, które pozyskuje się latem.

Działanie, zastosowanie

Zarówno owoce, jak i liście charakteryzują się działaniem napotnym i stosowane są w chorobach z towarzyszącą gorączką. Malina może być również stosowana przy zaburzeniach trawiennych, w leczeniu biegunek, w nieżytach żołądka i jelit.

 

Szczawik zajęczy

Opis rośliny i występowanie

Roślina powszechnie występuje na całej półkuli północnej w strefie umiarkowanej, a także w północnej Afryce. W Polsce ta pospolita roślina rośnie w wilgotnych lasach liściastych i mieszanych, a także w pobliżu potoków.

Szczawik zajęczy jest drobną rośliną zielną, dorasta do 15 cm. Rośnie w skupiskach i wytwarza cienkie rozłogi. Ma trójlistkowe liście, które są bardzo podobne do koniczyny. Pojedyncze białe kwiaty umieszczone są na długich szypułkach. Owoc stanowi wydłużona, pięciograniasta torebka.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Surowcem lekarskim są liście zbierane od wczesnej wiosny do lata.

Działanie, zastosowanie

Roślina działa moczopędnie i żółciopędnie. Pobudza trawienie i jest stosowana przy zapaleniu dziąseł. Zwiększa również odporność organizmu.

 

Wierzbówka kiprzyca

Opis rośliny i występowanie

Gatunek występuje powszechnie w Europie, ale także w innych częściach półkuli północnej w strefie umiarkowanej. W Polsce roślina pospolita i często spotykana, rośnie na zrębach, w lasach iglastych i liściastych, na polanach, przydrożach i łąkach.

Wierzbówka wyrasta z kłącza, osiągając 120 cm wysokości. Łodyga jest wyprostowana, pojedyncza, często czerwonawa o o gęstym ulistnieniu skrętoległym, lancetowate liście są ostro zakończone. Duże kwiaty tworzą stożkowate, szczytowe grona, o fioletoworóżowej barwie. Owoc występuje w postaci torebki.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Kwiaty i liście zbierane są podczas całego okresu wegetacji, a kłącza wykopuje się wczesną wiosną lub jesienią.

Działanie, zastosowanie

Wierzbówka działa uspokajająco, pomaga przy bezsenności, a także przy bólach migrenowych.

 

Rumianek pospolity

Opis rośliny i występowanie

Pospolity na terenie Europy i Azji, w Polsce występuje na całym obszarze kraju. Rośnie na polach, miedzach i nieużytkach. Rumianek uprawia się także na plantacjach.

Ta roślina zielna dorasta do 40 cm. Ma rozgałęzioną nagą łodygę, pierzastodzielne liście, białe kwiaty języczkowe z rurkowatym żółtym wnętrzem. Kwiaty tworzą koszyczki, a owocem jest mała podłużna niełupka. Rumianek to silnie aromatyczna roślina.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Surowcem zielarskim są koszyczki kwiatów zbierane od maja do sierpnia.

Działanie, zastosowanie

Rumianek działa przeciwzapalnie i rozkurczowo. Stosowany jest w stanach zapalnych jamy ustnej i układu pokarmowego. Wpływa prawidłowo na ruchy perystaltyczne jelit i zapobiega wzdęciom. Zewnętrznie może być stosowany na owrzodzenia skóry.

 

Babka lancetowata

Opis rośliny i występowanie

Gatunek powszechny na półkuli północnej, w Polsce jest pospolity na całym obszarze kraju. Rośnie na łąkach, polanach, pastwiskach, trawnikach, przychaciach i przydrożach.

Roślina zielna osiąga od 5 do 40 cm wysokości. Lancetowate liście tworzą przy ziemi rozetę, kwiaty zebrane w krótkowalcowaty kłos osadzone są na długiej szypułce. Owoc ma postać dwunasiennej torebki.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Zbierane są liście w czasie kwitnienia rośliny od maja do września.

Działanie, zastosowanie

Przeciwzapalne działanie babki wykorzystywane jest przy chorobach błony śluzowej jamy ustnej, gardła i dalszych odcinków przewodu pokarmowego. Stosowana może być również jako środek wykrztuśny. W formie okładów zewnętrznych babkę stosuje się na uszkodzenia skóry i obrzęki.

 

Jasnota biała

Opis rośliny i występowanie

Gatunek występuje w klimacie umiarkowanym Europy, Azji i Ameryki Północnej. W Polsce rośnie w grądzie, przy leśnych potokach i strumieniach, na siedliskach ruderalnych, przy drogach.

Jasnota osiąga do 50 cm wysokości, łodygę ma nagą lub rzadko owłosioną, czworokanciastą. Liście sercowatojajowate, zaostrzone i owłosione, a kwiaty duże, grzbieciste o białych koronach. Owoc – rozłupnia - rozpada się na cztery rozłupki.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Ziele i kwiat pozyskiwane są od maja do jesieni.

Działanie, zastosowanie

Jasnota wykazuje działanie przeciwzapalne i regenerujące. Uszczelnia ściany naczyń włosowatych i korzystnie wpływa na uszkodzony nabłonek. Stosowana jest także przy nieżytach dróg oddechowych i układu pokarmowego, a także w stanach zapalnych narządów rodnych. Zewnętrznie stosuje się odwary z kwiatów do płukania gardła i jamy ustnej.

 

Chmiel zwyczajny

Opis rośliny i występowanie

Gatunek występuje na terenach Europy, północnej Azji i w Ameryce Północnej. W Polsce w stanie dzikim rośnie w lasach i wilgotnych zaroślach. Jest także uprawiany.

Korzeń ma postać kłącza, z którego wyrasta wijąca się, kanciasta łodyga sięgająca 6 m wysokości. Zaopatrzona jest we włoski czepne. Liście jajowate, u nasady sercowate, mają piłkowane brzegi. Owocem jest drobny orzech.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Surowiec stanowią zielonożółte szyszki zbierane w sierpniu.

Działanie, zastosowanie

Chmiel wykazuje działanie uspokajające, dlatego stosowany jest w stanach wyczerpania nerwowego i przy trudnościach z zasypianiem. Stosuje się go również w leczeniu zaburzeń trawienia lub dla poprawy łaknienia.

 

Poziomka pospolita

Opis rośliny i występowanie

Gatunek występuje powszechnie w Europie, Azji, Afryce i Ameryce Północnej. W Polsce spotykany jest zarówno na niżu, jak i w górach. Rośnie na polanach, w zaroślach i na suchych zboczach. Jest również uprawiany.

Poziomka jest rośliną zielną o owłosionej łodydze, z trójlistkowymi, piłkowanymi liśćmi. Kwiaty są białe i promieniste. Owoc pozorny, czerwony, jest zdecydowanie mniejszy od truskawki.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Surowcem są zarówno liście zbierane w ciągu całego okresu wegetacji, jaki i owoce występujące od czerwca do sierpnia.

Działanie, zastosowanie

Liście wykazują działanie moczopędne, przeciwzapalne, regulujące. Ziele stosowane jest przy schorzeniach dróg moczowych, biegunkach i dla poprawienia przemiany materii. Owoce są źródłem witamin, w tym witaminy C, dzięki czemu zwiększają odporność organizmu.

 

Krwawnik pospolity

Opis rośliny i występowanie

Roślina występuje na półkuli północnej w strefie umiarkowanej. W Polsce bardzo pospolita, rośnie na łąkach, miedzach, przydrożach i skrajach lasów.

Krwawnik jest rośliną zielną sięgającą 60 cm wysokości. Pojedynczą łodygę porastają pierzastosieczne liście. Białe drobne kwiaty tworzą baldachy. Owoc występuje w postaci spłaszczonej niełupki.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Górne części pędów i kwiaty zbierane od czerwca do września.

Działanie, zastosowanie

Krwawnik ma wiele właściwości i zastosowań w lecznictwie. Miedzy innymi działa przeciwkrwotocznie, przeciwzapalnie i rozkurczowo. Stosowany jest także przy chorobach układu pokarmowego, moczowego, służy do płukania jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych.

 

Jastrun właściwy

Opis rośliny i występowanie

Rodzime występowanie rośliny obejmuje Kaukaz, Turcję i Europę. Na terenie Polski pospolicie występuje na suchych łąkach, brzegach lasów, trawiastych zboczach, w zaroślach, na polanach i miedzach.

Roślina dorasta do 90 cm. Wzniesiona łodyga jest słabo rozgałęziona, na ogół bezlistna lub mało ulistniona. Kwiatostany duże, o średnicy do 5 cm, brzeżne kwiaty białe, a środkowe żółte rurkowate. Owocem jest podłużna niełupka.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Surowiec stanowią młode pędy przed kwitnieniem oraz koszyczki kwiatowe.

Działanie, zastosowanie

Działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i wzmacnia odporność. Wspomaga trawienie i reguluje przemianę materii.

 

Dziurawiec zwyczajny

Opis rośliny i występowanie

Gatunek europejski, występuje także w zachodniej Azji i północnej Afryce. W Polsce jest spotykany na łąkach, polanach, miedzach i w zaroślach.

Dorasta do 50 cm, łodyga jest wysoko wzniesiona, obła w przekroju. Liście małe, eliptyczne, mają liczne prześwitujące punkty. Żółte kwiaty zebrane są w kwiatostany, owoc występuje w postaci torebki.

Surowiec i jego pozyskiwanie

Stosowanym surowcem są górne części pędów wraz z kwiatostanami, które zbiera się od czerwca do września.

Działanie, zastosowanie

Działa moczopędnie, rozkurczowo i żółciopędnie, stosowany jest także w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka.