Tablica 9

Aspekt wiosenny runa grądowego

Struktura lasu grądowego, jaki porastał niegdyś Fiołkową Górę i okolicę, była bardzo złożona. Najwyższe piętro drzewostanu tworzyły głównie graby i dęby, ale towarzyszyły im lipy, wiązy i buki. Niższe piętro drzewostanu tworzyły przede wszystkim graby, ale także trześnie i klony. Podszyt składał się z leszczyny, trzmieliny, derenia świdwy, głogu jednoszyjkowego oraz podrostów drzew. Dziś w okolicach Fiołkowej Góry nie ma już dawnych grądów, a ich pozostałości możemy upatrywać na przykład w niektórych starych dębach. Zostało jednak coś więcej: wszystkie wymienione gatunki drzew i krzewów powróciły tutaj i nadal tu są, choć nikt ich nie sadził! Las „stara się” odzyskać swoją dawną strukturę. Dzieje się tak dlatego, że w glebie zachowało się wiele z dawnego „mikrokosmosu” bakterii, grzybów, nasion, korzeni, przetrwalników. Można to dostrzec, obserwując tutejsze runo leśne, zwłaszcza wiosną. Okazuje się, że przetrwało tu wiele gatunków bylin właściwych dla grądu, mających dość osobliwą strategię życiową. Konkurencja o światło jest tu bardzo duża, a w czasie pełnego rozwoju liści w koronach drzew i podszycie do powierzchni ziemi praktycznie nie docierają promienie słoneczne. Z tego powodu, nim warstwę runa ogarnie ten „listny” półmrok, rośliny dna lasu muszą zdążyć zakwitnąć i wydać nasiona. To właśnie wczesną wiosna, przed rozwojem liści, rozpoczyna się przepiękny spektakl barw. Pierwsze pojawiają się przylaszczki pospolite i tworzą niebieskofioletowe łany. Nieco później zakwitają w kobiercach żółte ziarnopłony wiosenne i białe szczawiki zajęcze. Na wilgotniejszych stanowiskach bielą się zawilce gajowe, które wraz z miodunką plamistą przyciągają pierwsze pszczoły. Pojawiają się żółte pierwiosnki lekarskie, a w powietrzu unosi się przepiękny zapach kwitnącego na niebiesko fiołka wonnego. Jest też wiele innych gatunków o mniej efektownych kwiatach, jak na przykład gajowiec żółty, czosnek zielony, czyściec leśny, kruszczyk szerokolistny i wiele innych. W tym wyjątkowym wiosennym czasie w lesie można uczestniczyć w znakomitej lekcji botaniki. Będzie to nie tylko świetna nauka, ale również prawdziwa uczta dla ducha i wszystkich zmysłów. Trzeba jednak się spieszyć, bo ten okres w życiu lasu trwa bardzo krótko.