HISTORIA OGRODU
Śląski Ogród Botaniczny (ŚOB) w 2013 roku obchodził swoje dziesięciolecie. Sama idea utworzenia ogrodu botanicznego w Mikołowie zrodziła się w 1997 roku. Podstawę dla tego pomysłu stanowiła inwentaryzacja przyrodnicza przeprowadzona w 1996 roku, z której wyniknęło, że w Mokrem, sołectwie Mikołowa, zachowały się unikatowe elementy środowiska naturalnego. Na obszarze ok. 5 km2 przetrwało rzadko spotykane bogactwo siedlisk przyrodniczych: cenne drzewostany leśne FiołkoWej Góry i doliny dwóch potoków: Promny i Jasienicy; tereny podmokłe i pola uprawne z rzadkimi dziś zadrzewieniami śródpolnymi – czyżniami; wyrobiska wapienne, wąwozy i wzgórza; setki gatunków roślin i zwierząt, także rzadkich i chronionych. Bogactwo takie trudno dziś znaleźć w jednej, spójnej przestrzeni. Miejsce to okazało się wręcz wymarzonym pod budowę ogrodu botanicznego, w ogromnej części stworzone przez samą naturę, której nie trzeba odtwarzać sztucznie, jak to często bywa w ogrodach i parkach, które zakładane są w zabudowanych przestrzeniach miast.
W 2003 roku powołano Związek Stowarzyszeń Śląski Ogród Botaniczny, który był podmiotem prawnym budującym Ogród. Przełomowym okazał się rok 2006, kiedy to decyzją Ministra Środowiska Związek Stowarzyszeń uzyskał pozwolenie na prowadzenie Śląskiego Ogrodu Botanicznego. Przez te wszystkie lata wiele osób budowało miejsce, które miało być zieloną wizytówką zindustrializowanego i zurbanizowanego Śląska. Instytucję, która miała służyć zarówno ochronie przyrody, jak również być miejscem spotkań i wymiany poglądów na różne tematy: kulturalne, filozoficzne, społeczne… Wreszcie – chciano stworzyć przestrzeń przyjazną i otwartą dla wszystkich, którzy pragną odpoczynku i wytchnienia od szybkiego tempa życia.
Dzisiaj śmiało można powiedzieć, że cele te zostały osiągnięte, a Śląski Ogród Botaniczny, który zajmuje powierzchnię niemal 100 ha, wpisał się już na dobre w krajobraz Górnego Śląska, jak i w świadomość jego mieszkańców.
W powstaniu ŚOB brało udział wiele osób i instytucji. Bez wysiłku, determinacji i poświęcenia prof. Wiesława Włocha, prof. Jerzego Puchalskiego i prof. Stanisława Wiki, a także kolejnych burmistrzów Mikołowa nie byłoby Ogrodu. Ogromną rolę w budowie ŚOB odegrali także kolejni marszałkowie województwa śląskiego, którzy mieli swój udział w określeniu obecnej struktury formalno-prawnej ogrodu, ale także przejęciu terenów pod jego budowę od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Położenie ŚOB jest dużym atutem, znajduje się bowiem kilkanaście kilometrów od Katowic, centrum górnośląskiej konurbacji, w sąsiedztwie głównego szlaku komunikacyjnego ku południowej granicy kraju. To centralne położenie gwarantuje dogodny dojazd ze wszystkich stron.
Struktura Śląskiego Ogrodu Botanicznego opiera się na pięciu pracowniach: Pracowni Kolekcji Naukowych, Zachowawczych i Ozdobnych, Pracowni Kolekcji Siedliskowych, Pracowni Edukacji Ekologicznej i Przyrodniczej, Pracowni Studiów nad Systemami Adaptacyjnymi oraz Pracowni Śląskiego Kalendarza Ekologicznego.
Śląski Ogród Botaniczny jest instytucją prowadzącą badania naukowe we współpracy m.in. z Polską Akademią Nauk i uczelniami wyższymi oraz innymi ogrodami botanicznymi. Przy Ogrodzie usytuowana jest zamiejscowa Pracownia Struktury Roślin powołana przez Ogród Botaniczny – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej PAN.
W Ogrodzie organizowane są sympozja naukowe zarówno regionalne, krajowe, jak i międzynarodowe. Co ważne, w ŚOB swoją siedzibę ma Rada Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce, a na jej czele od 2011 roku stoi dyrektor Śląskiego Ogrodu Botanicznego.
Misją Śląskiego Ogrodu Botanicznego jest działalność na rzecz ochrony różnorodności biologicznej, poprzez uprawę na swoim terenie rzadkich i zagrożonych gatunków roślin oraz ich przenoszenie z warunków uprawy do właściwych im siedlisk, zachowanie cennych, a zanikających upraw polnych i łąkowych oraz starych odmian drzew owocowych. Nie bez znaczenia jest działalność polegająca na prowadzeniu edukacji przyrodniczej i ekologicznej wśród dzieci i młodzieży oraz dorosłych.
Misja Ogrodu realizowana jest m.in. poprzez tworzenie przestrzeni chroniącej różnorodność biologiczną Śląska oraz strefy klimatu umiarkowanego dla dobra współczesnych i przyszłych pokoleń; prezentację kolekcji roślin, umożliwiającą poznawanie gatunków chronionych; prowadzenie badań naukowych, aktywny udział w kształtowaniu postawy proekologicznej wśród mieszkańców regionu oraz propagowanie informacji na temat sposobów zachowania bioróżnorodności. Realizację misji Ogrodu wspiera niemal od początku jego istnienia Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
Siedzibą Ogrodu od maja 2012 roku jest Centrum Edukacji Przyrodniczej i Ekologicznej ŚOB. Obiekt powstał dzięki dofinansowaniu ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach działania 5.5. „Dziedzictwo przyrodnicze” z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 „Infrastruktura i Środowisko”. Na ten cel zaadaptowano bazę powojskową znajdującą się na Sośniej Górze (wys. 329 m n.p.m.). W miejsce bunkrów – garaży powstał budynek Centrum, w którym mieści się m.in. zaplecze administracyjne Śląskiego Ogrodu Botanicznego, sale konferencyjne, laboratoria badawcze, biblioteka. Nad budynkiem wznosi się wieża widokowa o wys. 14 m, z której rozciąga się malowniczy widok na Górny Śląsk i Beskidy. Centrum otoczone jest parkiem, w którym znajduje się trzypoziomowy plac zabaw w całości wykonany z ekologicznych, bezpiecznych elementów, przeznaczony do zabawy i rekreacji dzieci w każdym wieku. Na obszarze niemal 20 ha założono 14 kolekcji roślinnych (m.in. kolekcje siedliskowe, ogród fenologiczny, różaneczniki, murawy, rośliny wrzosowate) oraz poprowadzono 3 km ścieżek rekreacyjno-dydaktycznych. Co roku Śląski Ogród Botaniczny odwiedza kilkanaście tysięcy gości zarówno z kraju, jak i z zagranicy.
